Dit artikel belicht de risico's van vroegtijdig tandverlies bij jonge patiënten en de rol van biomaterialen om ervoor te zorgen dat tanden op lange termijn overleven en om extractie te voorkomen
Cariës in de tanden: een overzicht
Tandbederf is de meest voorkomende chronische kinderziekte. Wereldwijd heeft 42% van de kinderen tussen 2 en 11 jaar cariës in het primaire gebit. Vroegtijdig verlies van melktanden of permanente tanden kan worden veroorzaakt door cariës en infectie, trauma of ectopische doorbraak van permanente tanden. Toch blijft tandbederf de belangrijkste oorzaak, vooral bij tijdelijke en blijvende kiezen. Slechte voedingsgewoonten, slechte mondhygiëne en een lage sociaal-economische status worden gekoppeld met een hogere kans op cariës en vroegtijdig tandverlies. Trauma is na cariës de meest voorkomende oorzaak van het vroegtijdig verlies van tijdelijke en blijvende gebitselementen.
De risico's van voortijdig tandverlies
Het behouden van onvolgroeide (en volgroeide) tanden is om verschijdene redenen essentieel. Laten we er een paar bekijken. Pediatrische mondzorg heeft een aantal speciale overwegingen bij het plannen van de behandeling, waaronder de groei en ontwikkeling van kinderen. Bij de overgang van het tijdelijke naar het gemengde gebit is het voor de ontwikkeling van het blijvende gebit van cruciaal belang dat de integriteit van de tandboog behouden blijft. Het primaire gebit dient verschillende doelen. Niet alleen maakt het kauwen van goede voeding, occlusie en esthetiek mogelijk, maar het beïnvloedt ook de spraakontwikkeling bij kinderen. Wanneer melktanden voortijdig verloren gaan, kan dit negatieve gevolgen hebben voor het psychologische en emotionele welzijn van kinderen en adolescenten. Tandverlies kan als vroegtijdig worden beschouwd wanneer melktanden worden getrokken vóór het normale tijdstip van uitvallen. Voortijdig verlies van melktanden leidt ook tot ruimteverlies in de permanente tandboog, en tot verdringing en beetanomalie. In het bijzonder is gebleken dat voortijdig verlies van tijdelijke kiezen gepaard gaat met een verkeerde stand van het blijvend gebit. Deze effecten op het blijvende gebit kunnen leiden tot duurdere en zwaardere behandelingen in de toekomst.
Hoe beoordeelt u het onderhoud van de ruimte?
Vroegtijdig tandverlies kan leiden tot ruimteverlies, maar er zijn verschillende factoren waarmee rekening moet worden gehouden bij de keuze van plaatshouders voor patiënten met een tijdelijk of gemengd gebit. De volgende specifieke criteria moeten in aanmerking worden genomen bij de beoordeling of er al dan niet behoefte is aan plaatshouders:
- De periode die is verstreken sinds het verlies van de tanden
- De chronologische leeftijd van het kind, de leeftijd van het gebit of de ontwikkeling
- De mate van ruimtesluiting die reeds is waargenomen, waar in de boog tanden verloren zijn gegaan
- De richting van de ruimtesluiting
- Het moment van het doorbreken van de permanente tanden
- De hoeveelheid bot die overblijft boven de geïmpacteerde blijvende tand.
Vroegtijdig verlies van de tijdelijke kiezen geeft een aanzienlijk risico op ruimteverlies in de tandboog, waardoor patiënten drie keer zoveel kans hebben om nood te hebben aan orthodontische behandeling als het blijvende gebit eenmaal compleet is. Het vroegtijdig verliezen van tijdelijke voortanden brengt niet hetzelfde risico van ruimteverlies in de tandboog met zich mee, als bij kiezen. Voortijdig verlies van onvolgroeide blijvende maxillaire tanden heeft echter een grote invloed op de esthetiek en het gevoel van eigenwaarde van de patiënt.
Conserveren van de pulpa van getraumatiseerde tanden
Trauma aan onvoldoende rijpe blijvende tanden komt overal ter wereld voor. Tweederde van de tandtrauma's komt voor bij kinderen en adolescenten, waarbij de voorste blijvende tanden het meest getroffen worden. Traumatische verwondingen kunnen leiden tot blootstelling van de pulpa, wat kan leiden tot infectie. Gecompliceerde kroonbreuken op onvolgroeide tanden vormen een bijzondere uitdaging voor de tandarts. De hoofdgedachte is de pulpa in de wortel te behouden zodat de tand de wortelvorming kan voltooien en de apex kan sluiten. Om de pulpa te behouden, is het noodzakelijk een zeer biocompatibel materiaal te gebruiken. Een gunstig materiaal zal het voortbestaan van de tand op lange termijn verzekeren en extractie vermijden. Verscheidene tandheelkundige materialen zijn aanbevolen voor gebruik in direct contact met de pulpa.
Behandeling van getraumatiseerde tanden met biomaterialen
Biodentine™ heeft uitstekende eigenschappen die de vitaliteit van de getraumatiseerde tandpulpa beschermen:
✓ De uithardingstijd, die ongeveer 9-12 minuten bedraagt. Er is een significant verschil in de uithardingstijd vergeleken met andere vergelijkbare cementen (zoals MTA).
✓ De compressiesterkte van Biodentine™ is vergelijkbaar met die van dentine. Het gebruik van ets over Biodentine™ heeft geen invloed op de compressiesterkte van het materiaal.
✓ De porositeit: Door het lage watergehalte van Biodentine™ is de porositeit van het materiaal lager in vergelijking met andere materialen. Dit is een belangrijk voordeel wanneer een perfecte afdichting vereist is, zoals bij directe behandeling van pulpakappen.
✓ De radiopaciteit, dankzij het gehalte aan zirkonium, is ideaal en stelt de behandelaar in staat het materiaal op de röntgenfoto's te visualiseren.
✓ De antibacteriële eigenschap wordt toegeschreven aan de hoge pH van het materiaal. De hoge alkaliteit heeft een remmend effect op de groei van micro-organismen.
✓ De biocompatibiliteit van Biodentine™ is uitstekend en is in meerdere studies onderzocht wanneer het materiaal wordt geplaatst met fibroblasten uit de pulpa.
Het behoud van onvoldoende rijpe primaire en permanente tanden is een kritieke taak binnen de hedendaagse tandheelkunde. Het plaatsen van een tandheelkundig materiaal in direct of indirect contact met de pulpa is een gebruikelijke optie die de tandarts in het behandelingsarmamentarium heeft om het behoud van het pulpaweefsel te garanderen. Biodentine™ is, zoals hierboven beschreven, zeer biocompatibel. Dit voordeel is in de afgelopen 5 jaar in meerdere studies onderzocht. Biodentine™, toegepast op menselijke pulpacellen, bevestigde de biocompatibele eigenschappen die resulteerden in het behoud van de pulpa.
Klinische kasus
Een 8-jarige patiënte meldde zich bij onze tandheelkundige kliniek na een trauma aan de voortanden. Ze deed aan gymnastiek en was ongeveer 1 uur voordat ze naar het ziekenhuis kwam van de 'monkey bars' gevallen.
Foto 1 Een klasse III breuk (blootliggende pulpa) werd geconstateerd op de linker boven centrale snijtand Foto 2 Er werd ook een röntgenfoto gemaakt om de aard en de omvang van de breuk te bevestigen Foto 3 De tand werd geïsoleerd, de pulpa werd gereinigd met een zoutoplossing. BiodentineTM werd vervolgens rechtstreeks op de pulpa aangebracht (directe pulpa-afdekking) Foto 4 De uitstekende biocompatibiliteit van Biodentine™ maakte het mogelijk een onvolgroeide tand te behouden die een essentiële rol speelt in de esthetiek, groei en ontwikkeling van de patiënt. Een tijdelijk composiet werd geplaatst over Biodentine TM en een follow-up werd gepland voor de patiënt 4 weken later. 
Over de auteur:
Juan F. Yepes DDS, MD, MPH, MS, DrPH, FDS RCS(Ed)
Professor, Department of Pediatric Dentistry
Indiana University School of Dentistry
Riley Hospital for Children
705 Riley Hospital Drive, Room 4205, Indianapolis, IN 46202
Phone: (317) 944-9601, Fax: (317) 944-9407 E-mail: jfyepes@iupui.edu